Τα πρόσφατα ευρήματα στην Αμφίπολη έστρεψαν τα βλέμματα όλου του κόσμου στον αρχαιολογικό της χώρο, αλλά και στην ελληνική ιστορία γενικότερα. Με αφορμή αυτό το έντονο παγκόσμιο ενδιαφέρον θα θέλαμε να προσθέσουμε μια στις πολυάριθμες σελίδες που ξεπηδούν κάθε τόσο στο διαδίκτυο, προβάλλοντας ό,τι μας εντυπωσίασε περισσότερο. Οι πληροφορίες και οι φωτογραφίες που παρατίθενται προέρχονται κυρίως από άλλες ηλεκτρονικές σελίδες.

        Κατά τον Πρώτο Βαλκανικό Πόλεμο, Έλληνες στρατιώτες της Ι και ΙΙΙ μεραρχίας, παρατήρησαν την ύπαρξη μαρμάρων μέσα σε θάμνους της δυτικής όχθης του ποταμού Στρυμόνα. Το 1913, έγιναν ανασκαφές από Έλληνες αρχαιολόγους, οι οποίες έφεραν στο φως την μετέπειτα αναγνωρισθείσα βάση του μεγάλου μαρμάρινου λέοντος. Αργότερα, κατά την εκτέλεση των έργων αποξήρανσης του Στρυμόνα από την εταιρεία Μονξ-Γιούλεν, αποκαλύφθηκαν στις εκβολές του ποταμού ερείπια αρχαίας γέφυρας και βρέθηκαν μέσα σε λάσπη του ποταμού τεράστια τεμάχια του μαρμάρινου λέοντος Χάρη στην πρωτοβουλίας του πρεσβευτή των ΗΠΑ στην Αθήνα Lincoln MacVeagh, την ιδιωτική πρωτοβουλία και τη συμπληρωματική ενίσχυση του ελληνικού κράτους, αναστηλώθηκε ο Λέων της Αμφίπολης.

        Στην περιοχή έχουν βρεθεί πολλές επιτύμβιες στήλες, αναθηματικά ανάγλυφα και αγάλματα, ακόμα και χρυσά κοσμήματα σε διάφορους τάφους. Επίσης βρέθηκαν πολλά αγγεία που μαρτυρούν έντονη εμπορική κίνηση. Εκτός από τα αρχαιότερα ευρήματα, τμήματα των αρχαίων τειχών και το ιερό της μούσας Κλειώς διασώζονται επίσης τμήματα σπιτιών της ελληνιστικής και ρωμαϊκής εποχής. Πολλά ευρήματα εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Αμφίπολης. 

        Τύμβος Καστά ονομάζεται λόφος στην περιοχή της αρχαίας Αμφίπολης, στην ανατολική Μακεδονία, στις όχθες του ποταμού Στρυμόνα, κάτω από τον οποίο ήταν θαμμένο ταφικό μνημείο σημαντικού μεγέθους της περιόδου 325-300 π.Χ.. Βρίσκεται σε απόσταση 800-900 μέτρων νοτιοανατολικά από το χωριό Νέα Μεσολακκιά. Στη θέση αυτή είχαν γίνει ανασκαφές στα μέσα του 20ού αιώνα. Το μνημείο άρχισε να ανασκάπτεται ξανά το 2012, αλλά αναδείχθηκε στο ευρύ κοινό το καλοκαίρι του 2014. Έχει κυκλικό περίβολο με περίμετρο 497 μέτρων και έκταση περίπου 20 στρεμμάτων. Οι ανασκαφές συνεχίζονται και οι αρχαιολόγοι έχουν αποκτήσει πρόσβαση στο μνημείο από την είσοδό του. Έχουν ανακαλυφθεί μέχρι τώρα τέσσερις θάλαμοι.

        Η είσοδος βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια του εδάφους. Ο εξωτερικός χώρος έχει βοτσαλωτό δάπεδο με άσπρα βότσαλα, οριοθετημένα σε ορθογώνια και τετράγωνα σχήματα από μαύρα βότσαλα. Το δάπεδο πλαισιώνεται στο κατώτερο επίπεδο των πλευρικών τοίχων με μπλε ταινία (σοβατεπί). Η πρόσβαση στον τάφο γίνεται από θύρα, ανοίγματος 1,67 μέτρων, πάνω από την οποία, στο υπέρθυρο, εδράζονται δυο σφίγγες που βρέθηκαν ακέφαλες. Οι σφίγγες έχουν (χωρίς το κεφάλι τους) ύψος 1,45 μ. και οι αρχαιολόγοι εκτιμούν ότι είχαν συνολικό ύψος 2 μ. περίπου. Ακριβώς πίσω από τη θύρα υπήρχε ο πρώτος διαφραγματικός τοίχος, σκοπός του οποίου ήταν να εμποδίσει την πρόσβαση.

        Ο πρώτος θάλαμος βρίσκεται μεταξύ του πρώτου και του δεύτερου διαφραγματικού τοίχου και έχει μήκος 6 μέτρα και πλάτος 4,5 μέτρα, ενώ το ύψος του είναι στις άκρες περίπου 4 μέτρα και στο μέσο (όπου βρίσκεται ο θόλος), ακόμη μεγαλύτερο. Ενδεικτικά, οι Καρυάτιδες μαζί με το βάθρο τους φτάνουν τα 3,67 μέτρα από το επίπεδο του εδάφους του 1ου θαλάμου. Η πρόσβαση γίνεται από τη θύρα με τις σφίγγες και στο βάθος του πρώτου θαλάμου βρισκόταν ο δεύτερος διαφραγματικός τοίχος, πίσω από τον οποίο υπήρχαν στήλες με δυο Καρυάτιδες με το ένα χέρι τους απλωμένο προς την πλευρά της άλλης, Οι Καρυάτιδες είναι σκαλισμένες σε πεσσούς από μάρμαρο Θάσου διατομής 0,20 μ. επί 0,60 μ. Έχουν ύψος 2,27 μ. και βρίσκονται σε βάθρα από μάρμαρο με μήκος 1,33 μ. και πλάτος 0,68μ. Τα βάθρα έχουν ύψος 1,40 μ., πλάτος 1,36 μ. και πάχος 0,72 μέτρα. Το άνοιγμα που σχηματίζουν τα βάθρα και οι Καρυάτιδες έχει πλάτος 1,68 μ, όσο είναι και το πλάτος της πρώτης θύρας (με με τις σφίγγες). Το πάτωμα του πρώτου θαλάμου έχει κόκκινο χρώμα με μικρά λευκά τμήματα μαρμάρου το οποίο δημιουργεί μια εικόνα μωσαϊκού. Ο πρώτος θάλαμος είχε βρεθεί σχεδόν γεμάτος με χώματα. Οι τοίχοι στον πρώτο θάλαμο έχουν μαρμάρινη επικάλυψη. Η οροφή είναι θολωτή και βρέθηκε σε καλή κατάσταση.

        Ο δεύτερος θάλαμος βρίσκεται πίσω από το δεύτερο διαφραγματικό τοίχο και είσοδό του αποτελούν οι στήλες με τις Καρυάτιδες. Ο δεύτερος θάλαμος είναι υπερυψωμένος σε στάση με τον πρώτο κατά 7 εκ., διαφορά που καλύπτεται με ένα σκαλοπάτι μικρού ύψους, κάτω από τις Καρυάτιδες, χρωματισμένο με μπλε χρώμα στο κάθετό του μέρος. Ο δεύτερος θάλαμος είχε βρεθεί σχεδόν γεμάτος με χώματα, όπως και ο πρώτος. Εκτίμηση των αρχαιολόγων ήταν ότι τα χώματα είχαν αφεθεί απ΄τους κατασκευαστές του τάφου, για να εμποδιστεί η σύληση του[6]. Οι τοίχοι του δευτέρου θαλάμου έχουν μαρμάρινη επικάλυψη. Η οροφή είναι θολωτή και βρέθηκε σε καλή κατάσταση. Το ύψος του είναι περίπου 6 μέτρα, έχει 4,5 μέτρα πλάτος και 3 μέτρα μήκος. Στο πάτωμα του δεύτερου θαλάμου βρέθηκε ψηφιδωτό με παράσταση άρματος με δυο λευκά άλογα το οποίο οδηγεί στεφανωμένος γενειοφόρος άνδρας, που ταυτίζεται με τον Πλούτωνα. Συνοδεύεται από γυναίκα που φοράει λευκό χιτώνα, που ταυτίστηκε με την Περσεφόνη. Δίπλα στα άλογα τρέχει ο ψυχοπομπός Ερμής, κρατώντας το κηρύκειο, με φτερωτά σανδάλια, φορώντας πέτασο και μανδύα. Στο βάθος του δευτέρου θαλάμου υπήρχε ο τρίτος διαφραγματικός τοίχος. Η τρίτη είσοδος είναι απλή με μαρμάρινο υπέρθυρο ιωνικού ρυθμού. Στο κάτω της μέρος υπάρχει μαρμάρινο κατώφλι το οποίο έχει διακόσμηση ιωνικού κυματίου.

        Ο τρίτος θάλαμος είχε βρεθεί με λιγότερη επιχωμάτωση από τους άλλους δυο. Οι τοίχοι έχουν μαρμάρινη επικάλυψη, όπως και στους άλλους δυο θαλάμους. Η θολωτή οροφή βρέθηκε με αρκετές ρωγμές αλλά και με καταπόνηση στους τοίχους. Αντίθετα με τους άλλους θαλάμους που έχουν ορθογώνια διατομή, ο τρίτος θάλαμος είναι τετράγωνος, με διαστάσεις 4,5 μ. x 4,5 μ. Στο βάθος του τρίτου θαλάμου υπάρχει μαρμάρινο θύρωμα με άνοιγμα 1,50 μ., που οδηγεί στον τέταρτο θάλαμο. Σημειώνεται ότι το τέταρτο θύρωμα δε βρίσκεται στο κέντρο του τοίχου, σε θέση συμμετρίας, και έχει διαφορετικό ύψος (αρκετά χαμηλότερα) από τα προηγούμενα θυρώματα. Το θύρωμα έχει στροφείο στο αριστερό μέρος και μαρμάρινη θύρα, με σκαλισμένη απομίμηση μεταλλικών καρφιών. Η μαρμάρινη θύρα βρέθηκε σπασμένη και τμήματα της ανακτήθηκαν από την επίχωση. Μπροστά στο θύρωμα βρέθηκαν μεταλλικά (χάλκινα και σιδερένια) καρφιά. Κατά τις εργασίες σταδιακής αφαίρεσης των χωμάτων τον Οκτώβριο του 2014 βρέθηκε το κεφάλι της ανατολικής Σφίγγας της εισόδου μαζί με υπολείμματα των φτερών, το οποίο έχει ύψος 60 εκατοστά. Επίσης βρέθηκε και το βόρειο τμήμα του μαρμάρινου κατωφλιού της εισόδου στον θάλαμο.

        Ο τέταρτος θάλαμος έχει, όπως και οι προηγούμενοι, πλευρές καλυμμένες από μάρμαρο Θάσου.